Homens morcegos da Serra Nevada de Santa Marta
PDF (Español (España))

Palavras-chave

Cinema indígena
Repatriação de imagens
Serra Nevada de Santa Marta
Masculinidades indígenas
Cosmopolitismo

Como Citar

RUIZ, Sebastian Gómez. Homens morcegos da Serra Nevada de Santa Marta: masculinidades indígenas e repatriação de imagens. Proa: Revista de Antropologia e Arte, Campinas, SP, v. 11, n. 1, p. 237–262, 2022. DOI: 10.20396/proa.v11i1.16651. Disponível em: https://econtents.bc.unicamp.br/inpec/index.php/proa/article/view/16651. Acesso em: 28 mar. 2024.

Resumo

A produção e circulação do cinema indígena na Serra Nevada de Santa Marta (Colômbia) moldou indigeneidades cosmopolitas a partir da apropriação da mídia, que está ligada à imagem mítica do morcego. A mídia indígena permitiu a consolidação de redes nacionais e transnacionais que constituem formas de ação política que condensam questões relacionadas a ser indígena, território, cultura e política das imagens. Neste artigo, a repatriação dos arquivos visuais do Marques de Waverin ao povo Arhuaco, na qual o líder Juan Bautista Villafaña (Duane) aparece nos anos 30 e o pai do cineasta de arhuaco, Amado Villafaña, é discutido. O repatriamento dessas imagens se configura como uma forma de ação política, relacionada à construção de algumas reivindicações em torno da soberania visual e da propriedade coletiva, que permite aos povos indígenas a possibilidade de reinterpretar sua memória cultural, um lugar em permanente disputa.

https://doi.org/10.20396/proa.v11i1.16651
PDF (Español (España))

Referências

BROWN, Michael. 2003. Who Owns Native Culture? Cambridge, MA: Harvard University Press.

Boletín Informativo Especial. 2017. Política pública de comunicación de y para los pueblos indígenas. Publicación de la Secretaría Técnica Indígena de la Mesa Permanente de Concertación con los Pueblos y Organizaciones Indígenas – MPC.

BOSA, Bastien. 2016. ¿Despojados por ley? Los efectos del Decreto 68 de 1916 de la Gobernación del Magdalena sobre la población arhuaca. Bogotá: Revista Colombiana de Antropología. Vol 52, Nº 2, pp. 107-138.

CLIFFORD, James. 1996. “Sobre la autoridad etnográfica”. En: Carlos Reynoso (Comp.) El surgimiento de la antropología posmoderna. Barcelona: Gedisa, pp. 39-77

CAR´DÚS, Laura. 2011. El poder de mi mirar-se. Els usos de la tecnologia audiovisual en processos contemporanis de negociació identitària indígeno-mestissa al sudest de Mèxic. Barcelona: Tesis de Doctorat. Universitat de Barcelona.

CAR´DÚS, Laura. 2014. Indigenous media: from transference to appropriation. Indigenous video in Latin America and processes of visual presentation of self and ethnicity. Anthrovisions 2, 1.

CÓRDOVA, Amalia. 2011. “Estéticas enraizadas: aproximaciones al vídeo indígena en América Latina”. Comunicación y medios 24: 81-107. https://doi.org/10.5354/rcm.v0i24.19895

COMARROFF John y Jean Comaroff (2011) Etnicidad S.A. Madrid: Katz Editores.

DE LA CADENA, Marisol; STARN, Orin (2009). “Indigeneidad: problemáticas, experiencias y agendas en el nuevo milenio”. Tabula Rasa 10: 191-223.https://doi.org/10.25058/20112742.359

DE LARGY HEALY, Jessica. 2013. Yolngu Zorba meets Superman. Anthrovisions. Agust 2013, connection on 01 November 2013. Recuperado En: http://anthrovision.revues.org/362#text

DOWELL, Kristin. 2006. “Indigenous Media Gone Global: Strengthening Indigenous Identity On and Offscreen at the First Nations/First Features Film Showcase”. American Anthropologist 108 (2): 376-384. https://doi.org/10.1525/aa.2006.108.2.376

FARIS, James C. 1992. Anthropological Transparency: Film Representation, and Politics. En: Peter Ian Crawford and David Torton, (eds). Film as Ethnography. Manchester: Manchester University Press, pp. 171-182

GINSBURG, Faye. 1992. “Indigenous Media: Faustian contacto or Global Village” dins E. Marcus (Ed.) Rereading Cultural Anthropology. Durham and London: Duke University Press, pp 365-376

GINSBURG, Faye. 2011. Native Intelligence. A Short History of debates on Indigenous Media and Ethnographic Film. Banks, Marcus and Ruby, Jay (eds.). En: Made to be seen: Perspectives on the History of Visual Anthropology. The University of Chicago Press. London and Chicago. pp. 234-25.

Geismar Haidy. 2005. Copyright in context: carvings, carvers, and commodities in vanautu. American Ethnologist 32, Nº 3. pp. 437– 459.

GLEGHORN, Charlotte. 2012. “Creando espacios de reflexión y reconocimiento: la crítica cinematográfica del lenguaje audiovisual del cine indígena”. Ponencia en el pa- nel “Imagen de los pueblos originarios en el cine”, XI Festival Internacional de Cine y Video de los Pueblos Indígenas (CLACPI): “Por la vida, imágenes de resistencia”. Bogotá.

GÓMES RUIZ, Sebastián. 2018. “Imágenes de la Sierra Nevada (Colombia): el artefacto cultural como una manera para aproximarse a los medios de comunicación indígena”, en Culturas indígenas: investigación, comunicación y resistencias, Amparo Huertas Bailén y Maria Luna, eds., pp. 197-219. Bellaterra (Barcelona): InCom-UAB.

GRAEBER, David. 2008. “On Cosmpolitanism and (Vernacular) Democratic Creativity: Or, There never was a West”, en Anthropology and the New Cosmopolitanism. Rooted, Feminist and Vernacular Perspectives, Pnina Werbner, ed., pp. 281-306. Nueva York: Berg. https://doi.org/10.5040/9781474214186.ch-014

GRAMSCI, Antonio. 1974. La formación de los intelectuales. Madrid: Grijalbo.

HODGSON, Dorothy L. 2008. “Cosmopolitics, Neoliberalism, and the State: The Indigenous Rights Movement in Africa”, en Anthropology and the New Cosmopolitanism. Rooted, Feminist and Vernacular Perspectives, Pnina Werbner, ed., pp. 215-230. Nueva York: Berg. https://doi.org/10.5040/9781474214186.ch-011

GRANADOS, Iriarte Días, Patricia y Pérez, Waydi Miranda (2011) Los usos del audiovisual en el Caribe Colombiano: relato desde las organizaciones, los realizadores y los colectivos. Bogotá: Observatorio del Caribe Colombiano. Ministerio de Cultura.

JARAMILLO,, Pablo. 2014. Etnicidad y victimización. Genealogías de la violencia y la indigenidad en el norte de Colombia. Bogotá: Ediciones Uniandes.

LACERDA, Rodrigo. 2018. The Collaborative Indigenous Cinema of Video Nas Aldeias and the intangible Cultural Heritage. Memoriamedia. Review 3. Art. 1.

LEUTHOLD, Steven. 1998. Indigenous Aesthetics. Native Art, Media and Identity. Austin: University of Texas Press.

MATEUS, Angélica. 2013. El indígena en el cine y el audiovisual colombianos: imágenes y conflictos. Medellín: La Carreta Editores.

MARTÍNEZ MAURI, Mónica; BRETON, Víctor. 2015. Identidad, autonomía y soberanía indígena en Panamá y Ecuador: una mirada comparativa desde la antropología política. En: Visions d''Amèrica Llatina. URV edicions. pp.33-8.

MORA, Pablo, ed. 2015. Poéticas de la resistencia. El video indígena en Colombia. Bogotá: Cinemateca Distrital-IDARTES.

OROZCO, José Antonio. 1990. Nabusímake. Tierra de Arhuacos. Bogotá: ESAP Centro de Publicaciones. Edición Príncipe.

PEIRANO, María Paz. 2017. “Part I. Introduction. Mapping Ethnographic Film Festivals”, en Film Festivals and Anthropology, Aída Vallejo y María Paz Peirano, eds., pp. 21-36. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing.

SALAZAR, Juan Francisco. 2016. “Contar para ser contados: el vídeo indígena como práctica ciudadana”, en Miradas propias. Pueblos indígenas, comunicación y medios en la sociedad global, Claudia Magallanes Blanco y José Manuel Ramos Rodríguez, coords., pp. 91-109. Puebla: Universidad Iberoamericana-CIESPAL.

TURNER, Terence (1991) “The Social Dynamics of Video Media in an Indigenous Society: The Cultural Meaning and the Personal Politics of Video- Making in Kayapo Communities” En: Visual Anthropology Review 7 (2). pp. 68-76

VALLEJO, Aída; PEIRANO, María Paz eds. 2017. Film Festivals and Anthropology. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing.

WERBNER, Pnina. 2008. “Introduction: Towards a New Cosmopolitan Anthropology”, en Anthropology and the New Cosmopolitanism. Rooted, Feminist and Vernacular Perspectives, Pnina Werbner, ed., pp. 1-29. Nueva York: Berg. https://doi.org/10.5040/9781474214186.ch-001

WORTH, Sol; ADAIR, John. 1999. [ 1972] Through Navajos Eyes. An Exploration in Film Communication and Anthropology. Albuquerque: University of New Mexico Press.

Filmografía:

Ereira Alan (1990) Desde el Corazón del Mundo. Un mensaje de los hermanos mayores. Producción BBC. 90 min. Película. Inglaterra

Ereira, Alan (2012) Aluna. Producción BBC. Película. 91 min. Inglaterra.

Ferry, Stephen (2009) La represa del río Ranchería. La perspectiva indígena de la Sierra Nevada de Santa Marta. Película. Estados Unidos.

Gardner, Robert (1988) Ika Hands. 60 min. Película. Estados Unidos.

Gómez Ruiz, Sebastián y Villafaña Amado (2017) Wàsi (ver). Producción Colectivo de Comunicaciones Arhuaco Yosokwi y Antro pò. 17 min. Película. Colombia

Laalej, Myriam y Porchet, Messaline (2015). Retratos de una resistencia indígena. 60 min. Película. Francia y Colombia.

Mojica Rafael (2017) Ushui la luna y le trueno. Producción: Colectivo de Comunicaciones Wiwa Bunkuaneyuman. 71 min. Película. Colombia

Rozo Antonio (1964) El valle de los Arhuacos. 70 min. Película. Colombia.

Villafaña Amado (2015) Naboba. 45 min. Producción Colectivo de Comunicaciones Arhuaco Yosokwi (CCAY). Película. Colombia.

Villafaña Amado (2016) Butisinu. Memoria de un pueblo. 35 min. Producción Colectivo de Comunicaciones Arhuaco Yosokwi. Película. Colombia.

Villafaña Amado (2017) Mensaje al hermanito menor. Producción Colectivo de Comunicaciones Arhuaco Yosokwi. Película. Colombia.

Villafaña Amado (2017) Ranchería. 31 min. Producción Colectivo de Comunicaciones Arhuaco Yosokwi. Película. Colombia.

Winter, Grace y Plantier Luc (2017) Le Marquis de Wavrin. Du Manoir à la Jungle. 85 min. Película. Bélgica.

Creative Commons License
Este trabalho está licenciado sob uma licença Creative Commons Attribution 4.0 International License.

Copyright (c) 2021 Proa: Revista de Antropologia e Arte

Downloads

Não há dados estatísticos.